ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1819 ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 (14ο μέρος)

5. La calunnia è un venticello. Ποιον Καποδίστρια προσπάθησε να δολοφονήσει η πένα του Κοραή και να εξαφανίσει η παρέμβαση του Δημαρά;

Στον 18^ο αιώνα η δυτικότροπη επίθεση κατά της χριστιανικής πίστης περνάει μέσα από το δόγμα της φυσιοκρατίας και την ιδέα της ανθρώπινης λογικής που «ελεύθερη» μπορεί να εξετάσει αν η πίστη αληθεύει. Μέσω της ψυχολογίας (αυτοχαρακτηρισμοί και φενάκες), η επιστήμη εμφανίζεται να μην επιβεβαιώνει και να αμφισβητεί τον Θεό της Βίβλου. Το νεωτερικό πακέτο περιλαμβάνει και την «διατήρηση» της χριστιανικής κατήχησης, την οποία από θεϊκή αποκάλυψη – πατερική θεολογία μετατρέπει σε ηθικιστική φιλοσοφία. Την εκφράζει το νεωτερικό εθνικό κράτος. Ο χριστιανισμός από κοινωνική ομολογία πίστης γίνεται εθνική παράμετρος, υποταγμένη στην πολιτική και ειδικότερα στην κοινοβουλευτική δημοκρατία. Από τον 16^ο αιώνα στη Δύση, από τον 19^ο αιώνα και στην κατακερματισμένη Ανατολή.

Αναφερθήκαμε συχνά σε συνειδητά «αντιχριστιανική» τάση μέσα στον πνευματικό και εταιρικό χώρο της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι διακρίναμε δυο σταθερές, αντίπαλες τάσεις που δεν περιορίζονται μέσα σε έθνη ή κρατικά σύνορα και οι οποίες συγκρούονται μεταξύ τους, χωρίς να σημαίνονται ή να ταυτοποιούνται εκατέρωθεν. Ανάλογα με την περιοχή, τον χρόνο και τις επί μέρους συνθήκες, η σύγκρουση λαμβάνει μορφές όπως το «ανατολικό ζήτημα», η «αμερικανική χειραφέτηση», η «κοινωνική εξέγερση», ενώ το χρήμα, που κινεί τα πάντα, έρχεται κι αυτό να οριστεί ως εμπορικό κέρδος με δυο τρόπους, τη στιγμή που ο ένας απ’ αυτούς ορίζει ήδη τα χρηματιστηριακά παίγνια και θεμελιώνει τα ιδιωτικά νομίσματα μέσω των ιδιωτικών κεντρικών τραπεζών που δανείζουν τα κράτη. Το ποιος από τους δυο (χριστιανοί ή αντιχριστιανοί) ξεκινά και ποιος σπεύδει εκ των υστέρων στην υπόθεση της ευρωπαϊκής αναγέννησης και του διαφωτισμού είναι ένα ενδιαφέρον, αλλά ξεχωριστό ερώτημα.

«Αντιχριστιανική» είναι η τάση που θέλει να αποχριστιανοποιήσει την κοινωνία, χωρίς να το δηλώνει καθαρά. Σε πρώτη φάση, θέλει να μετατρέψει τον χριστιανισμό από υπόθεση της κοινωνίας σε υπόθεση του ατόμου. Εμφανίζεται ως προτεσταντική ηθική μιας Εκκλησίας που διευθύνεται από την πολιτική εξουσία και συμβαδίζει με τον πρώιμο υλισμό και την μεγιστοποίηση του κέρδους. Είναι η τάση που μέσα στο κίνημα του διαφωτισμού ωραιοποιείται ή μεταμφιέζεται δολίως, όχι μόνον στο πολιτικό πλαίσιο, αλλά και στο θεολογικό. Ωραιοποιείται ως «ελευθερία» του κοσμικού ανθρώπου να μετασχηματίζει εκκλησιαστικούς θεσμούς, να ερμηνεύει ιερά κείμενα, να αμφισβητεί τα δόγματα, να αλλάζει τις τελετουργίες και γενικότερα να ορίζει μέσω της πολιτικής τα εκκλησιαστικά πράγματα. Mεταμφιέζεται ως ανανεώτρια δύναμη της χριστιανικής Εκκλησίας, ως ένα αντικληρικό ή αντιμοναστικό κίνημα πιστών χριστιανών. Η «ανανέωση» περνάει μέσα από την διαίρεση, δηλαδή τον εθνικό τεμαχισμό της Εκκλησίας. Δεν μπορούμε εδώ να κάνουμε μια θεολογική ανάλυση, μια ιστορική επισκόπηση του χριστιανισμού και των εχθρών του. Μπορούμε όμως να παρακολουθήσουμε την κακόβουλη υποκρισία των «ανανεωτών-χριστιανών» στην κοινωνική και πολιτική τους ζωή. Μπορούμε να δούμε πώς η παραπλάνηση συνδυάζεται με διώξεις και με κύματα ψευδούς πληροφόρησης και κατασυκοφάντησης που μόνον χριστιανική στάση δεν είναι. Η στάση αυτή δεν χαρακτηρίζει ομάδες, αλλά μεμονωμένα πρόσωπα που, κατά κανόνα, βρίσκονται στην κορυφή της μυστικοεταιρικής ιεραρχίας.

Όταν το 1831 ο Κοραής εξέδιδε -ως «Πανταζίδης»- το δεύτερο μέρος της σειράς «Τι συμφέρει εις την ελευθερωμένην από Τούρκους Ελλάδα να πράξη εις τας παρούσας περιστάσεις δια να μη δουλωθή εις χριστιανούς τουρκίζοντας», ήταν ο μπροστάρης στην απόφαση εξόντωσης του τουρκίζοντα Καποδίστρια· εξόντωσης που δεν ήταν πλέον φυσική, αλλά πνευματική. Ήταν ευνόητο ότι η δολοφονία του Καποδίστρια εγκυμονούσε έναν κίνδυνο, τον οποίο γνώριζαν και είχαν σχεδιάσει να προλάβουν ελληνόγλωσσοι και μη, ανήκοντες εις το αντιχριστιανικό στρατόπεδο. Δεν αρκούσε η εξάλειψη του Καποδίστρια μόνον από την ζωή, αλλά και από την μνήμη των ανθρώπων. Υβρίζονται όσοι ήταν συνεργάτες του (Σπηλιάδης, Μουστοξύδης), όσοι εξύμνησαν το έργο του νεκρού Καποδίστρια (Sturdza, Eynard), όσοι ομόφρονες τον διαδέχονται στην εξουσία (Αυγουστίνος, Κολοκοτρώνης). Λοιδορείται η προοπτική να χτιστεί ναός του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου προς τιμήν του Καποδίστρια. Μετά τους διαλόγους, ο Κοραής συνέχισε με τα «Ελληνικά». Η φράση «περί της μελλούσης τύχης της Ελλάδος» στα «Σύμμικτα Ελληνικά» επιβεβαιώνει την πρόθεση να χτιστεί ένας αρνητικός μύθος για τον Καποδίστρια, ώστε να ακυρωθεί κάθε προσπάθεια αναβίωσης του πολιτικού του οράματος. Ο τρόπος που επιλέγει να μιλήσει ο Κοραής έναντι όσων καταθέτουν ο Sturdza και ο Eynard, επιβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται για μάχη απόψεων, αλλά για εκτέλεση συμβολαίου απαλοιφής της ιστορίας. Οι δυο φίλοι του Καποδίστρια δημοσίευσαν άμεσα κάποια ανώδυνα στοιχεία της καποδιστριακής Πολιτείας ή έναν Επιτάφιο χωρίς πολιτικά επιχειρήματα. Οι κοραϊστές όμως έσπευσαν να σκοτώσουν το μυρμήγκι με κανόνι, επιβεβαιώνοντας ότι η εκ Λονδίνου απόφαση ήταν «απόλυτη σιγή και λήθη στον Καποδίστρια και στους καποδιστριακούς».

Ας σημειωθεί ότι οι αδελφοί Στούρτζα ανήκαν στον γενεσιουργό πυρήνα της Ιεράς Συμμαχίας και ο Αλέξανδρος Στούρτζα παρέλαβε -κατά τον Φιλήμονα- το απόρρητο αρχείο του Καποδίστρια λίγες μέρες πριν την δολοφονία. Για πρώτη φορά μετά την Επανάσταση ο Ρώμας θα σπεύσει στην Πελοπόννησο. Θα αποφύγει την σύλληψη, όχι όμως και ο Κολοκοτρώνης. Ο Φοίνικας βρίσκεται και πάλι στο φυσικό στόχαστρο της Αθηνάς. Ακόμα και η άψυχη απεικόνιση του Καποδίστρια ενοχλούσε. Επειδή ήταν «κακός Κυβερνήτης»; Όχι βέβαια. Η 100ετής δυστοκία στην ανέγερση του ανδριάντα του οφείλεται στο απαγορευτικό που εγκαινίασε η Αθηνά μέσω του Κοραή. Τον Απρίλιο του 1831 ο Φιλήμων πρότεινε την έκδοση φιλοκαποδιστριακής εφημερίδας. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε λέγοντας «ας γράφουν ό,τι θέλουν, στο τέλος θριαμβεύει η αλήθεια». Ο Καποδίστριας δεν συνήθιζε να μιλάει ανοιχτά και μόνον υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτά που είχε τότε στο μυαλό του, μιλώντας έτσι στον Φιλήμονα. Αυτό που έχει σημασία είναι μια φράση του Φιλήμονα στην διακήρυξη για την εφημερίδα, που φαίνεται να απαντά στον Κοραή: «Τι συμφέρει εις την αναγεννημένην Ελλάδα, δια να μην υποπέση εις την αναρχίαν, την οποίαν υπέφερε λυπηρώς εις τόσους χρόνους». Η διαφοροποίηση της χριστιανικής τάσης είναι καταφανής. Όπως και στην περίπτωση του Ρώμα (1825-26), απέφυγε να ρίξει λάδι στη φωτιά, να κατονομάσει τα πρόσωπα και τα έργα της Αθηνάς.

Όμως από την πλευρά της Αθηνάς το δηλητήριο περίσσευε και ο «σοφός γέρων» Κοραής, έχοντας πετάξει το προσωπείο του ανθρωπιστή, του στοχαστή και του ευγενούς δημοκράτη, έβγαζε αφρούς από το στόμα. Ο ακάματος λιβελλογράφος εξηγούσε σε ηλικία 83-84 ετών, γιατί το δεύτερο μέρος του αντικαποδιστριακού διαλόγου (δυο Γραικών) έπρεπε να τυπωθεί, παρά το ότι ο Καποδίστριας ήταν ήδη νεκρός. Ο Πολυζωίδης εξήγησε ότι το συμβόλαιό του με τον «Απόλλωνα» έληξε μόλις δολοφονήθηκε ο «τύραννος». Αντίστοιχα, ο Κοραής εξήγησε ότι το δικό του συμβόλαιο με τον «Διάλογο δυο Γραικών» παρέμενε ενεργό και στόχο είχε να αποκαθηλώσει μετά θάνατον τον ζώντα -δια του έργου του- Καποδίστρια και να «εξηγήσει» γιατί θα πάθουν όσα θα πάθουν οι καποδιστριακοί άμα τη αφίξει μιας γαλλο-δημοκρατικής εξουσίας, η οποία θα θέριζε τους οπαδούς της τυραννίας με το δρέπανον της λαϊκής νομιμότητας. Στο πλαίσιο αυτής της αποκαθήλωσης, τυπώθηκαν (ανωνύμως πάντα) το 1831 και 1832 δυο βιβλία του Κοραή με τίτλο «Σύμμικτα Ελληνικά από της αρχής της Κυβερνήσεως του Καποδίστρια και εφεξής». Ακολούθησε το κυρίως μέρος της επίθεσης που δεν αφορούσε μόνον στον Καποδίστρια, αλλά στο τι έγινε για να φτάσουμε στο 1821 και στο τι έπρεπε να γίνει από την έλευση του Όθωνα, ώστε να μην ξανακυλήσει η Γραικία στο χάλι που είχε επί Καποδίστρια. Πρώτο κείμενο προς αυτή την κατεύθυνση ήταν το δίτομο έργο του Thiersch «De l’état actuel de la Grèce et des moyens d’arriver à sa restauration» (1833). Μετά την σύντομη διακυβέρνηση του Καποδίστρια, η Γραικία έχρηζε «αποκατάστασης» (restauration). Την [κακή] «παρούσα κατάσταση» (état actuel) πιστοποιούσε ο πυρήνας της αγγλικής Φιλομούσου Εταιρείας, της οποίας τα μέλη εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο. Πιο ήπιος φραστικά από τον Κοραή, αλλά περισσότερο οξύς και προκλητικός ως προς την ουσία είναι ο Finlay. Το 1836 εκδίδει βιβλίο με τίτλο «The Hellenic kingdom and the Greek nation». Όσα περιγράφει με τον τίτλο του συμπίπτουν με την εξίσου αντίστροφη περιγραφή του Καποδίστρια. Επειδή είναι αδύνατον να πει ότι αρχηγός της Γραικικής τάσης ήταν ο Κοραής και αρχηγός της Ελληνικής τάσης ήταν ο Καποδίστριας, επειδή είναι αδύνατον να παραδεχτεί πως η Ελληνική Επανάσταση των Καποδίστρια-Υψηλάντη σύρεται εκβιαστικά προς ένα Γραικικό αποτέλεσμα, γι’ αυτό και δεν εξηγεί ποιος είναι ο Κοραής και ποιος ο Καποδίστριας. Αρκείται στην «διαπίστωση των Ελλήνων» πως ο Καποδίστριας, επειδή ήταν ιδιοτελής, επειδή είχε ρωσική ψυχή και ήταν εχθρός της ελευθερίας των Ελλήνων, γι’ αυτό προσπάθησε να προσαρτήσει την Ελλάδα στην Ρωσική αυτοκρατορία, ενάντια στην θέληση της Επανάστασης. Ο Φίνλεϋ που χαρακτηρίζει «άριστο» το βιβλίο του Thiersch και πανηγυρίζει επειδή ένα τμήμα του Γραικικού έθνους κατάφερε να εισέλθει στον χώρο της Ευρωπαϊκής Respublica. Καταθέτει «με ευσυνειδησία» τις παρατηρήσεις του για την παρούσα ηθική και πολιτική κατάσταση των κατοίκων του Ελληνικού Βασιλείου, ώστε αυτές να επηρεάσουν θετικά τους συμπατριώτες τους που ζουν ακόμη στις αυτοκρατορίες της Τουρκίας και της Ρωσίας [εννοεί την Μολδοβλαχία και γενικότερα την «βαλκανοποίηση» του χριστιανικού σχεδίου]. Τον επόμενο χρόνο (1837) το βιβλίο του Finlay εκδίδεται στην Αμερική. Το προλογίζει ένα ακόμα μέλος της αντικαποδιστριακής Φιλομούσου, ο επί τόπου δράσας γιατρός Samuel Gridley Howe, ο οποίος εκθειάζει τον «αδιαμφισβήτητο φιλελληνισμό» του Finlay και προαναγγέλλει έμμεσα μια αληθινή αφήγηση της Γραικικής Επανάστασης.

Έτσι πλεκόταν το γαϊτανάκι της μετά θάνατον δυσφήμησης του Καποδίστρια· σε απολύτως παράλληλη ανάπτυξη με το ποια ήταν η Επανάσταση και πού έπρεπε να οδηγηθεί το «Ελληνικό Βασίλειο» με ηγέτη του τον Βασιλέα των Γραικών. Ο μονάρχης μετονομάστηκε από Roi des Grecs σε Roi des Hellènes, όταν η Μ. Βρετανία «γαϊδουρόδεσε» με την έξωση του Όθωνα. Τότε παρέδωσε και τα -άχρηστα πλέον γι’ αυτήν- Επτάνησα, που τα κρατούσε από το 1814 δια τον φόβο των Ελλήνων εταιριστών. Οι εταιριστές τα χρησιμοποιούσαν όπως την Μολδαβία, την Βλαχία, την Σερβία: ως βάση οργάνωσης της Επανάστασης των χριστιανών. Οι επεμβάσεις των Thiersch, Finlay κ. ά. μετέπειτα, είχαν ως παράπλευρο στόχο και την κάλυψη του Κοραή. Ο Ιησουίτης – φωτοσβέστης – βαρβαρώτατος – πυγμαίος – απηνής και αναιδής τύραννος – πανούργος αβοκάτος με το ύπουλο και σατανικό πνεύμα – Βενετιανοκορφιώτης – Μαντουκιώτης – Ρώσος δεσπότης – χριστιανός τουρκίζων – χριστιανός νεκροθάφτης – εφέντης – μισέλλην Καποδίστριας που πρωτοστάτησε στο «γελοιοδέστατο Κεντρικό Σχολείο» των Ελλήνων, που λήστευε την ελευθερία των Ελλήνων και μετέβαλλε τους Έλληνες σε μουζίκους και την Ελλάδα από Επτανησοβενετική ψώρα σε Φαναριώτικη λέπρα, γεμάτη από Κοζάκους δεν ήταν μια εικόνα που μπορούσε να σταθεί αιώνια. Εξέθετε τον σεβάσμιο γέροντα των Παρισίων και γρήγορα θα κατέρρεε, αποκαλύπτοντας το πραγματικό πρόσωπο του λιμενεργάτη Κοραή που, αν και αποκάλυπτε την επιθυμητή πολιτισμική υποκατάσταση μέσω της πολιτικής (φωνή λαού, φωνή Θεού), με την υποκρισία του Καϊάφα χρησιμοποιούσε και την Αγία Γραφή εναντίον του «σατανά» Καποδίστρια. Αυτός ο Κοραής έπρεπε να απομακρυνθεί από την κοινή θέα, και την θέση του να πάρει ένα κατηγορητήριο λογικότερο από εκείνο που έβγαζε τον Καποδίστρια ακόμα και καταστροφέα των αρχαιοτήτων, ακόμα και καταχραστή του δημοσίου χρήματος, ακόμα και υπεύθυνο για την αρπαγή αρχαίων ελληνικών χειρογράφων από τα μοναστήρια! Τέτοιου είδους παρέμβαση έγινε και στην Ελλάδα από τον Δημαρά και τους συνεχιστές του.

Φωνές όπως του Jean-Gabriel Eynard ήταν υποχρεωμένες να υπερασπίζονται τον Καποδίστρια ως κυβερνήτη

Αν μη τι άλλο, η αντίστροφη ιστορία μας προϊδεάζει -δια της αντιστροφής- για το ποια ήταν τα πραγματικά γεγονότα. Ο Κοραής λέει π.χ. ότι επί Καποδίστρια η οικονομική διαχείριση ήταν πολύ χειρότερη από ό,τι επί Κουντουριώτη. Το θέμα που προκύπτει δεν είναι απλώς η δημιουργία πελατειακού κράτους επί Κουντουριώτη, αλλά το ότι ο Κουντουριώτης διαχειρίζεται τα χρήματα του δανείου που έστειλαν οι λονδρέζοι φίλοι του Κοραή και τα οποία τον έχρισαν προσωρινό πρωθυπουργό, αφού απ’ αυτά πληρωνόταν ο κάθε βουλευτής που κήρυξε έκπτωτο τον Πετρόμπεη και ο κάθε Γκούρας για να καταδιώξει τον κάθε Κολοκοτρώνη. Μια προσεκτικότερη παρατήρηση δείχνει τον Γκούρα σε μια πτυχή του εταιρισμού· να υπηρετεί την Φιλόμουσο του Guilford και όχι την Φιλόμουσο του Καποδίστρια. Άρα, είτε το αντιλαμβάνεται, είτε όχι, ο Γκούρας υπηρετεί τελικά τον στόχο ενός κράτους που θέλει να ορίσει τον άνθρωπο εκτός Θεού (βλ. ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα) και να διασπάσει την ενότητα του χριστιανισμού με την ίδρυση εθνικής Εκκλησίας, έτσι ώστε σταδιακά, μέσω της τραπεζικής δημοκρατίας, μέσω χρηματισμού, απειλών και παραπληροφόρησης, ο άνθρωπος να δηλώσει οικειοθελώς («δημοκρατικά») ότι αρνείται τον Θεό. Η έμφαση στην φράση «Φωνή λαού [που επιθυμεί να απολαύσει το Σύνταγμα]=φωνή Θεού» είναι μια προσπάθεια εμφάνισης της θορυβούσας, ισχνής μειοψηφίας ως πλειοψηφίας. Σε προοπτική βάθους, η παθιασμένη υποστήριξη της δημοκρατίας, σκοπεύει στην δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για να εμφανιστεί η αμφισβήτηση του ανθρώπου από τον Θεό ως αυτοβουλία. Ο δόλος είναι εμφανής, γιατί ο Κοραής δηλώνει κατ’ Ορθοδοξία «θεοσεβούμενος», αλλά προτεσταντικώ τω τρόπω «ανανεωτής» και σφοδρός επικριτής των «δεισιδαιμονιών». Μετέχει σε «χριστιανικές» οργανώσεις που κινούνται αντίθετα προς τις καταβολές τους, όπως η Société des observateurs de l’homme και η British and Foreign Bible Society. Δεν κρατά τις «ντεϊστικές» αποστάσεις του Βολταίρου και του Μπένθαμ, ενώ ταυτόχρονα διεκδικεί το δικαίωμα να εναντιώνεται ως «οποζιτσιόνε» βάσει «φυσικού, ανθρώπινου δικαίου» στην πολιτική του Καποδίστρια, μόλις αυτή γίνει απειλητική για την πλήρη ανατροπή των δικών του, αντίθετων επιδιώξεων. Με όσα κάνει, ο Κοραής ομολογεί ότι η Επανάσταση του Σταυρού με στόχο ένα υπερεθνικό κράτος έγινε στο όνομα κάποιου «αφύσικου δικαίου». Και ο «χριστιανός» Κοραής έχει τόσο πολύ στενοχωρηθεί σε ανθρωπιστικό επίπεδο από τον χαμό του «τουρκίζοντα» Καποδίστρια, όσο προ δεκαετίας από τον χαμό του Πατριάρχη. Ο συναδελφός του Φραγκλίνου, του Βολταίρου, του Βούλγαρι και του Ζωσιμά παριστάνει τον εταιρικώς άσχετο και τον τελείως ανενημέρωτο, ώστε να έχει την δυνατότητα να ισχυριστεί πως ο Γρηγόριος Ε΄ βρισκόταν εκτός των Φίλων των Μουσών και εντός των Φίλων του Σουλτάνου. Αν υιοθετήσουμε όσα λέει ο Κοραής, τότε οι πιστότεροι οπαδοί του Χριστού ήταν ο ίδιος, ο Βολταίρος και ο Μπένθαμ.

Όπως λέει και το λιμπρέτο στον «Κουρέα της Σεβίλλης», θα είναι τυχερός όποιος συστηματικά συκοφαντημένος βρει ησυχία στον τάφο. Μια συκοφαντία εναντίον προσώπου και ιδεών, για να γίνει πιστευτή, συνοδεύεται από διαφήμιση της αντίθετης πλευράς και λογικοποίηση του σαθρού σανιδώματος. Η λογική εξήγηση της κοραϊκής επίθεσης έχει ως εξής: Η νομιμοποίηση της ανταρσίας γίνεται πάνω στην βάση του «φυσικού δικαιώματος της αντιπολίτευσης». Το υπάρχον πολίτευμα δεν προβλέπει αντιπολίτευση γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Άρα αμφισβητείται το πολίτευμα πάνω στην βάση ότι έπρεπε να υπάρχει ένα άλλο στην θέση του. Το άλλο πολίτευμα είναι αυτό που «υπήρχε εξ’ αρχής στους επαναστατημένους Έλληνες, επειδή οι Έλληνες γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επαναστάτησαν». Εδώ δεν έχουμε μια, αλλά πολλαπλές αντιστροφές. Η Επανάσταση δημιουργήθηκε από την πλευρά του Καποδίστρια που υποχρεώθηκε προσωρινά να δεχθεί το πολίτευμα της πλευράς του Κοραή. Το πώς η πλευρά του Κοραή ανέτρεψε το δικό της πολίτευμα (τη δική της Νομαρχία) το 1823 αποσιωπάται όχι μόνον από τους κοραϊστές αλλά και από τους καποδιστριακούς, οι οποίοι αρκούνται στο να ακυρώσουν την ανατροπή το 1826-27 (βλ. και πάλι στο ειδικό κείμενο για τον Ρώμα). Το κατά πόσον θα επαναστατούσε μόνη της η πλευρά του Κοραή είναι στην ιστορική κρίση του καθενός. Ενδεχομένως θα το έκανε, όταν θα ήταν σίγουρη για το αντιχριστιανικό επαναστατικό αποτέλεσμα. Η πλευρά του Κοραή είχε στελέχη στον χώρο της διανόησης, του κλήρου, της πολιτικής, ακόμα και στους φαναριώτες. Όχι όμως στον χώρο αυτού που έλεγε ότι πρεσβεύει: του «λαού». Ίδρωσε για να βρει έναν λαϊκό επαναστάτη κάπως στα μέτρα της, έναν «ανώνυμο» που να επιβεβαιώνει την «ιδέα του Ξάνθου». Και όταν τον βρήκε, παρότι κι αυτός δεν την αντιπροσώπευε τελείως, τον διαφήμισε όσο μπορούσε (Μακρυγιάννης). Το αφήγημα που ξεκινά με τον Κοραή και τον Thiersch έχει ως άμεσο στόχο να θεμελιώσει μιαν αντίστροφη ιστορία και μακροπρόθεσμο στόχο να σβήσει από την μνήμη τον χαρακτήρα της χριστιανικής Επανάστασης και να αποτρέψει οποιαδήποτε προσπάθεια επανάκαμψης της.

Οι μομφές του Κοραή, ως απόλυτα ψευδείς και συκοφαντικές, δεν μπορεί παρά να χαρακτηρίζουν τη δική του ομάδα. Πράγματι, οι αντιφάσεις του Κοραή και των κοραϊστών του 19^ου αιώνα δεν έχουν προηγούμενο. Ή μάλλον έχουν, μακρινό. Στην δίκη του Σωκράτη ή στην ιερατική δίκη του Χριστού και στην εκβίαση της Ρωμαϊκής διοίκησης. Η λογική αντίκρουσή τους δεν έχει νόημα, όταν τα ιστορικά γεγονότα είναι γνωστά. Αναφέρουμε μερικές χαρακτηριστικές, μόνον για λόγους καταγραφής των υποφωτισμένων παραλογισμών που αντιπροσωπεύουν την «κοινωνική πρόοδο» αυτής της εκκοσμικευμένης Πολιτείας με το «ανώτερο» πολιτικό ήθος και την «τυφλή» δικαιοσύνη:

Ο Κοραής αποκαλεί τον Καποδίστρια «Ρώσο και τουρκίζοντα χριστιανό», προτείνοντας να μετοικίσουν στην Κων/πολη οι Έλληνες για να βρουν τα σχολεία και την ελευθερία που στερεί από την Ελλάδα ο Καποδίστριας. Καμιά πρωτοτυπία στην βασική μομφή του αντιχριστιανικού πυρήνα κατά των χριστιανών. Την ίδια συκοφαντική κατηγορία είχαν αντιμετωπίσει οπλαρχηγοί της Ρούμελης, προύχοντες του Μωρηά, φαναριώτες ηγεμόνες στην Βλαχία και την Μολδαβία (λίγο πριν ξεσπάσει η Γαλλική Επανάσταση). Την υπέστησαν από εκείνους που εργάστηκαν χωρίς τύψεις κατά της Επανάστασης (αποτρέποντας τον Ανδρούτσο να χτυπήσει τον Δράμαλη, επιτρέποντας τον Κιουταχή να επικρατήσει στο Πέτα, επιτρέποντας στον Ιμπραήμ να αποβιβαστεί στην Πελοπόννησο, αφήνοντας χωρίς τροφοδοσία το Μεσολόγγι) μόνο και μόνο για να μην επικρατήσει η Επανάσταση των χριστιανών. Το σημαντικότερο είναι ότι αυτοί οι χριστιανοί που μπορούσαν να κατηγορήσουν ως προδότες της πατρίδας τους αντιπάλους τους, δεν το έκαναν. Το ίδιο ακριβώς σκηνικό στήνεται το 1830. Όταν ο Κοραής κατηγορεί τον Καποδίστρια ως «Τούρκο», οι φίλοι του Κοραή εξ Αγγλίας βοηθούν τους Τούρκους της Στερεάς να μην την εγκαταλείψουν. Όσο για την μομφή «Ρώσος», ο Κοραής γνώριζε από τους πρώτους ότι ο Σουλτάνος αναγνώρισε την Συνθήκη του Λονδίνου χάρη στον ρωσοτουρκικό πόλεμο του τσάρου Νικόλαου (1828-29), όχι χάρη στην ναυμαχία του Ναυαρίνου, την οποία άφησε ημιτελή ο Codrington, ασφυκτικά πιεζόμενος από το σκιώδες καμπινέτο του Λονδίνου να μην την ξεκινήσει. Περιγράφει επίσης τον Καποδίστρια ως «εντρυφούντα εις τον Νέβαν», «ησυχάζοντα εις τας κοιλάδας της Ελβετίας», δηλαδή «απόντα» κατά την εποχή της Επανάστασης. Τον κατηγορεί ότι το 1829 δεν επιτρέπει στους Ρουμελιώτες να κινηθούν κατά των Τούρκων. Όλα αυτά λέγονται «απόλυτη αντιστροφή». «Ξεχνά» δηλαδή ο Κοραής, ότι ο πόλεμος άρχισε και τελείωσε από τον Καποδίστρια, τους αδελφούς Υψηλάντη και την ρωσική πολιτική, τους οποίους αντιστρατεύονταν μια μερίδα φίλων του που έδρευαν κυρίως στο Λονδίνο. Ξεχνά ότι κατηφορίζοντας για την Επανάσταση τα βασικά μέλη της Επιτροπής του Λονδίνου, περνούσαν από την Ελβετία για διαβουλεύσεις ή για την παγίδευση του Καποδίστρια (Stanhope, Cochrane). Γιατί έπρεπε το Λονδίνο να συνομιλήσει μ’ έναν άσχετο με την Επανάσταση; Ξεχνά ακόμη ότι η Ρούμελη παραδόθηκε το 1826-27 στους Τούρκους από τους φίλους του. Τους «φίλους του Νόμου» που κυνήγησαν τον Ανδρούτσο και τον Βαρνακιώτη, άφησαν -μέσω του Κουντουριώτη- το Μεσολόγγι να λιμοκτονήσει και απέτυχαν να δολοφονήσουν μόνο τον Βαρνακιώτη, ο οποίος συνέχισε τον πόλεμο μόνον αφού ήρθε ο Καποδίστριας. Ο Κοραής λέει ότι ο Καποδίστριας είχε στο επιτελείο του τους συνεργάτες του Ιμπραήμ, όταν ο Ιμπραήμ αποτελούσε έναν βασικό εκφραστή της πολιτικής που ασκούσε η London Greek Committee. Στον Ιμπραήμ αντιτάχθηκε η καποδιστριακή πολιτική του Ρώμα, σώζοντας την Επανάσταση, μέχρι την άφιξη του λόρδου Cochrane.
Ο Κοραής αποκαλεί «Ιεροφάντη και Ιησουίτη» τον Μουστοξύδη, όταν ο τελευταίος μεταβίβαζε την τεκτονική και την ρωσική πίεση στους Frederick Adam και Stratford Canning, για να ξεκινήσει η ναυμαχία του Ναυαρίνου, σε εφαρμογή της Συνθήκης του Λονδίνου.
Ίσως η πιο κωμικοτραγική κατηγορία είναι ότι ο Καποδίστριας ίδρυσε εξαρτημένη δικαιοσύνη. Το 1825 το Λονδίνο πίεζε -δια του Ορλάνδου- τον Κουντουριώτη να σκοτώσει άνευ δίκης τον φυλακισμένο στην Ύδρα Κολοκοτρώνη. Το θέμα σχετίζεται και με την δυτική «ελευθεροτυπία». Ο «Φίλος του Νόμου» (Ύδρα) προανήγγειλε το 1824 την ενοχή του Καραϊσκάκη και ο εκδότης Chiappe καλούσε μάρτυρες κατηγορίας να καταθέσουν εναντίον του.
Ο Κοραής κατηγορεί τον Καποδίστρια ότι δεν είναι «Έλλην» και ότι ταραχή τον καταλαμβάνει μόλις ακούσει την λέξη «Ελλάς». Ο Υψηλάντης προσδιόρισε την έννοια του Έλληνα στο οντολογικό πλαίσιο, αφήνοντας τον Γραικό στο γλωσσικό. Ο Κοραής, που γράφει κάθε τόσο κι από έναν «Διάλογο δυο Γραικών» λέει ότι οι Έλληνες πρέπει να ονομάζονται «Γραικοί», επειδή έτσι τους ονομάζει από αιώνες η Δύση. Οι οπαδοί του Κοραή θα κάψουν το 1831 την φρεγάτα «ΕΛΛΑΣ» για να μην χρησιμοποιηθεί από τον Καποδίστρια κατά της ανταρσίας των κοραϊστών.
Το 1831 ο Κοραής κατηγορεί τον Καποδίστρια, επειδή το 1828 κατήργησε το Σύνταγμα. Πέρα από την χρονική απόσταση και την σύγκρουση του Συντάγματος με την Συνθήκη του Λονδίνου ο Κοραής «ξεχνά» ότι ο Καποδίστριας έχει πίσω του πλούσια Συνταγματική ιστορία, άρα αποκρύπτει ότι η διαφωνία εντοπίζεται πάνω στο είδος του πολιτεύματος και στον προσδιορισμό του Έλληνα που το Σύνταγμα περιγράφει. Ο Κοραής επικαλείται το συγκεκριμένο Σύνταγμα για να επαναληφθεί ένα συνταγματικό πραξικόπημα μέσω χρηματισμού βουλευτών όπως αυτό του 1823. Η επίκληση του Συντάγματος είναι και λαϊκιστική, επειδή επιχειρεί να αποκρύψει την πρόθεση να αντικατασταθεί ο Θεός από έναν λαό που τον αμφισβητεί. Το πρόσχημα επιβεβαιώνεται και από την δεκαετή μετακαποδιστριακή αφωνία των κοραϊστών. Οι Συνταγματικές σημαίες θα ξαναβγούν και πάλι δια βρετανικού συνθήματος το 1843, όταν ο Όθων εμφανίζει στοιχεία καποδιστριακής πολιτικής που τον οδηγούν σε περιορισμό της εξουσίας του.
Ο Κοραής χαρακτηρίζει τον Καποδίστρια «Κερκυραίο», δηλαδή «ξένο» προς το κράτος, όταν σύμφωνα με τον κοραϊκό ορισμό της Επανάστασης και του Γραικικού κράτους, ξένος είναι ο Otto von Wittelsbach, τον οποίο αποδέχεται ο κοραϊσμός λόγω της αντιβασιλείας. Ο Ρώμας με τον Κολοκοτρώνη τον αποδέχονται -ως χριστιανό-, σπεύδοντας αμφότεροι να προφυλάξουν τον Ορθόδοξο χαρακτήρα του κράτους και τον βασιλικό θεσμό από τους αντιβασιλείς.
Η πιο εξωφρενική κατηγορία είναι ότι ο Καποδίστριας ήταν ένας καταχραστής του δημοσίου χρήματος. Έζησε όλη του τη ζωή ασκητικά, άσκησε το επάγγελμα του αμισθί προς τους φτωχούς, αρνήθηκε αποζημίωση για το αξίωμα του Κυβερνήτη, έδωσε την προσωπική του περιουσία για να ιδρυθεί η Τράπεζα και μέσω αυτής η ελληνική ανεξαρτησία που οι κοραϊστές υπέσκαπταν.
Η πιο παρανοϊκή κατηγορία είναι ότι ο Καποδίστριας δεν άφηνε τους Τούρκους να εγκαταλείψουν την Αττική και την Εύβοια και χιλιάδες Ελλήνων απεγνωσμένοι κατέφευγαν στην Οθωμανία. Η Βρετανία δεν ακύρωσε μόνον την ένταξη της Κρήτης και της Σάμου στα πρώτα σύνορα. Υποστήριζε τον Σουλτάνο που ζητούσε αποζημίωση περιουσιών για τους Τούρκους της Εύβοιας και περιοχών της Ρούμελης. Ας θυμηθούμε ότι ο Ανδρούτσος εμποδίστηκε να αντιμετωπίσει τον Δράμαλη και να καταλάβει την Εύβοια. Ας θυμηθούμε ότι ο Καραϊσκάκης δεν βοηθήθηκε στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου, δεν βοηθήθηκε κατά την φάση της Αθήνας στην διακοπή του εφοδιασμού του Κιουταχή που γινόταν από την Εύβοια και αντιμετώπισε εχθρική στάση από τον Κόχραν που άρχισε να διαλύει το στρατόπεδό του και να τον ωθεί σε επιθέσεις αυτοκτονίας. Την Ακρόπολη παρέδωσε μετά ο Φαβιέρος, συνεχίζοντας την συνεργασία του με τον Κόχραν και ψευδόμενος ότι τελείωσαν οι προμήθειες.
Η πιο απίθανη κατηγορία είναι ότι ο Καποδίστριας ίδρυσε την ελληνική καρμποναρία. Εδώ, όχι μόνον ταυτίζεται ο Κοραής με τον Μέτερνιχ, αλλά δέχεται με τον πιο αστείο τρόπο ότι ο Καποδίστριας είναι Επαναστάτης, εκθέτοντας ταυτόχρονα τους λονδρέζους φίλους του, που ελέγχουν την σημαντική σε μέγεθος ιταλική καρμποναρία.
Η πιο πικρή κατηγορία είναι ότι ο Καποδίστριας δίχαζε τους Έλληνες. Αυτός που είχε στα χέρια του την έκθεση οικονομικής κακοδιαχείρισης του Κουντουριώτη, αυτός που είχε όλα τα στοιχεία για να σύρει στα δικαστήρια την συντροφία Μαυροκορδάτου, απλώς σιώπησε. Αντίθετα, οι φίλοι του Κοραή το 1824 έριχναν τις λίρες του δανείου στους αγωνιστές ως δέλεαρ μετατροπής του εθνικού στόχου σε προσωπικό, με στόχο να ανατρέψουν την έως τότε ισορροπιστικά διαμορφωμένη προσωρινή διακυβέρνηση (Βουλή-Κυβέρνηση). Και οι φίλοι του Κοραή θα επαναλάβουν για δεύτερη φορά το 1832 όσα διχαστικά έπραξαν το 1824 (εισβολή Ρουμελιωτών στην Πελοπόννησο).

Τις αντιφάσεις αυτές δεν είδε -φυσικά- ούτε ο Κ. Δημαράς, ούτε κάποιος κοραϊστής του 20^ου αιώνα. Πιο περίεργο όμως είναι ότι κανείς από τους συνεχιστές του Δημαρά δεν πρόσεξε την κομμένη λέξη από το υπόμνημα του Καποδίστρια που έγινε στην δεύτερη έκδοση (υπό την επιμέλεια του Δημαρά) και συνέχισε να αναπαράγεται έτσι ως σήμερα. Είναι η λέξη «φαινομενικό» που συνοδεύει τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε στην Αθήνα «Φιλόμουσος Εταιρεία», υπαγόμενη στην αγγλική πολιτική. [Μια αξιοσημείωτη επιβεβαίωση της πρόθεσης όσων πείραξαν το κείμενο, βρίσκεται στο βιβλίο «Η Φιλόμουσος Εταιρεία των Αθηνών» του Τηλέμαχου Βελιανίτη. Στην σελίδα 91 παραθέτει το επίμαχο απόσπασμα από το Καποδιστριακό υπόμνημα. Λέει ότι πριν τη λέξη «σκοπόν» υπάρχει μια λέξη «δυσανάγνωστη». Το απόσπασμα το παίρνει από την «Αυτοβιογραφία» σελ. 58. Η αρίθμηση αυτή όμως αντιστοιχεί στην σελιδοποίηση της έκδοσης του 1962 και μετά, όχι στην έκδοση του 1940 (στην οποία βρίσκεται στην σελ. 44). Και στην έκδοση του 1962 η λέξη «φαινομενικό» απουσιάζει, δηλαδή η «ειλικρίνεια» του Καποδίστρια δεν τεκμαίρεται μόνον από την επιλεκτικότητα αλλά και από την αλλοίωση του κειμένου (βλ. και επόμενη εικόνα). Ποια επανέκδοση του 1962 χρησιμοποίησε ο Βελιανίτης είναι άγνωστο. Όμως, ο διατυπωμένος στόχος μιας Εταιρείας μπορεί να είναι διφορούμενος, όχι όμως και δυσανάγνωστος]. Βγάζοντας την λέξη αυτή, το νόημα αντιστρέφεται. Ωστόσο, ανατοποθετώντας την λέξη εκεί όπου την έγραψε ο Καποδίστριας, δεν λύνονται όλα τα προβλήματα στην κατανόηση του εταιρικού κόσμου. Γιατί οι Άγγλοι (ποιοι Άγγλοι;) να ιδρύσουν μια τέτοια Εταιρεία στην Αθήνα το 1813; Είχαν απλώς μακροπρόθεσμους στόχους; Ποιος ήταν ο ρόλος του Guilford; Πώς κατάφερε τόσο εύκολα η ρωσική πολιτική να διεισδύσει και να συνεργαστεί -φαινομενικά τουλάχιστον- με την αγγλική; Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επαναστατική παρουσία του Καποδίστρια στο σκηνικό του 1821 προκαλεί τρόμο.

Καποδίστριας – Αυτοβιογραφία / Aperçu de ma carrière publique depuis 1798 jusqu’à 1822. Ο Δημαράς δίνει κοραϊκή προέλευση στην Επανάσταση ανακαλύπτοντας έναν νέο διαφωτισμό. Αυτόν που γεννιέται στην χριστιανική Δύση και επηρεάζει τους (Ανατολικούς) «Νεοέλληνες». Η θεωρία αυτή τοποθετεί στο κάδρο και τον ευγενικά μεταλλαγμένο Καποδίστρια. Όσο για την ευρωπαϊκή πορεία του φωτός, είχε παλιά (προ του 1453) και αντίστροφη πορεία από αυτήν που ανακάλυψαν ο Δημαράς και οι συνεχιστές του.

Όταν το 1962 φοβάται τόσο πολύ την αποκάλυψη του πραγματικού Καποδίστρια, καταλαβαίνουμε πόσον φόβο εξέφρασαν το 1831-36 οι Κοραής, Thiersch και Finlay, πρωταγωνιστές, άρα, απόλυτοι γνώστες του μυστικού παρασκηνίου που είχε το τεράστιο «1821». Το ερώτημα που προκύπτει είναι «γιατί οι αντιδράσεις από την καποδιστριακή πλευρά ήταν τόσο περιορισμένες;». Μια ολοκληρωμένη απάντηση είναι αδύνατη, με βάση όσα γνωρίζουμε. Ευδιάκριτη όμως είναι η συνέχιση της στάσης που ο Καποδίστριας χάραξε με το υπόμνημα του 1826. Το υπόμνημα αυτό δείχνει ένα συμβόλαιο αποσιώπησης μεταξύ της ρωσικής πολιτικής και του μυστικο-εταιρισμού από την μια και των αντιπάλων της από την άλλη. Φαίνεται πολύ πιθανό ότι το υπόμνημα αυτό δεν απευθύνεται στον τσάρο, αλλά στους ηγέτες της Δύσης. Αποτελεί ίσως την υπόσχεση που δίνει ο Καποδίστριας, ως εγγύηση στην συναίνεση της αγγλικής κυρίως πλευράς για ανάληψη της εξουσίας του νέου κράτους. Αυτό ίσως απαντά και στο γιατί οι καποδιστριακοί αποσιωπούν το κείμενο της Κέρκυρας. Από όσα μπορούμε σήμερα να δούμε, ο Καποδίστριας και η ρωσική πλευρά δημιούργησαν την Επανάσταση μέσω ενός αγγλορωσικού μυστικού δικτύου. Το βέβαιο είναι ότι το Λονδίνο δεν συμφώνησε στον χρόνο και στον τύπο της Επανάστασης. Το 1826 ο Καποδίστριας υπέγραψε ένα κείμενο στο οποίο παραδεχόταν ότι ουδεμία σχέση είχαν με την Εταιρεία των Φιλικών και αυτός και ο τσάρος. Άρα, το 1831 ήταν αδύνατο να ισχυριστούν οι καποδιστριακοί ότι αυτός που δολοφονήθηκε ήταν ο αρχηγός της Επανάστασης, μόνο και μόνο επειδή έχτιζε το κράτος που ο επαναστατικός φορέας είχε προκαθορίσει. Πολύ δε περισσότερο, δεν μπορούσαν να υποδείξουν τους δολοφόνους, φυσικούς και ηθικούς. Όπως και στον εμφύλιο, τα αίτια της επίθεσης μετατοπίστηκαν. Οι πέριξ των δολοφόνων άρχισαν να λένε ότι ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε λόγων εσωτερικών διαφορών και το άξιζε, αφού ήταν αυτό, εκείνο, το άλλο, το παραδίπλα… Ο Κολοκοτρώνης ξαναέγινε «αρχιληστής». Για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, έβαλαν και την εξής χρονική παράμετρο: ήταν καλός και τίμιος στην Ρωσία και στην Ελβετία γι’ αυτό τον κάλεσαν ως κυβερνήτη. Έμεινε καλός και τίμιος για 6-7 μήνες, μετά όμως ο Κοραής βρήκε ότι ο κυβερνήτης «ήλλαξεν ολότελα». [Εδώ χτίζεται η αίσθηση πως ο Καποδίστριας γεννήθηκε στην Ρωσία, αφού εκεί οδηγεί η αποσιώπηση της Επτανήσου Πολιτείας 1800-07.] Λίγο πιο κάτω αυτοαναιρείται, λέγοντας ότι από την Ελβετία «ραδιουργούσε, δελέαζε, διέφθειρε» όσους περισσότερους Έλληνες μπορούσε.

Καποδίστριας: «Ο θεμελιωτής της Γραικικής Ανεξαρτησίας». Αυτή είναι η γραμμή της αντικαποδιστριακής προπαγάνδας στον ύστερο 20^ο αιώνα. Μάλιστα, ο συγγραφέας Chris Woodhouse ισχυριζόταν πως «μάθαινε για τον Καποδίστρια από τον Βελουχιώτη»

Το χτίσιμο μιας τερατώδους, ολοκληρωτικά ψευδούς και συκοφαντικής καποδιστριακής ιστορίας από τους κοραϊστές συμβάδιζε με την εμφάνιση της καποδιστριακής αυτοεξαίρεσης. Το 1834 κυκλοφόρησε το σημαντικό έργο του Φιλήμονα «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας». Εκτός από τις αντιδράσεις που προκάλεσε στην κοραϊκή πλευρά η τριανδρία Σκουφά-Τσακάλωφ-Αναγνωστόπουλου, ενδιαφέρον έχει και η δια της προφορικής παράδοσης σωζόμενη, αρνητική αντίδραση του αποφυλακισμένου Κολοκοτρώνη προς τον Φιλήμονα. Αν αληθεύει, πιθανότερο είναι ότι σημαίνει «πολλά λες, είπαμε, σιωπή». Οι κοραϊστές όχι μόνον ανικανοποίητοι έμειναν από τον αυτοπεριορισμό του Φιλήμονα, αλλά έβλεπαν τον κίνδυνο που εγκυμονούσε ένας τέτοιος, χαμηλού επιπέδου αυτοπεριορισμός, όταν μετά 5 χρόνια κυκλοφορούσε η Ιστορία του πρωτοσύγκελου Αμβρόσιου Φραντζή με φαρδιά-πλατιά τα ονόματα του Φοίνικα (Μαυροκορδάτος Φιραρής, Κ. Υψηλάντης, Ι. Καποδίστριας) και την Βιέννη στη θέση της Οδησσού. Ο Ξάνθος λίγο πριν (1837) είχε γράψει την Απολογία για να αναιρέσει τον Φιλήμονα. Το 1845 περιέλαβε στην κριτική του και τον Φραντζή. Ο Περραιβός που επίσης τα είχε πει αλλιώς στα Απομνημονεύματα πολεμικά (1836), το 1840 εκδίδει ειδική επίκριση για τον Φραντζή. Οι λόγοι φαίνονται προσωπικοί. Το 1839 εξελίσσεται η κρίση με την Φιλορθόδοξο Εταιρεία. Τότε ο Φιλήμων γράφει στην εφημερίδα του ότι το 1834 είχε αδικήσει τον Ξάνθο και ότι πρόκειται να επανορθώσει. Ο Φιλήμων ενώ ανέλαβε να διαψεύσει διεξοδικά τον εαυτό του και τον Φραντζή, χρόνια μετά, άρχισε πλάγια και διακριτικά να τον επιβεβαιώνει (1859-61). Από την μια έλεγε «τρεις στην Οδησσό», από την άλλη άφηνε συνεχείς αιχμές και αμφιβολίες, επικρίνοντας και τα Απομνημονεύματα του Ξάνθου (1845). Γιατί; Τι είχε συμβεί στο μεταξύ; Η έκβαση του Κριμαϊκού πολέμου έβαλε την ταφόπλακα στο υπερεθνικό 1821. Κάποιος -όμως- συμβιβασμός φαίνεται ότι έγινε στο παρασκήνιο. Ο Τρικούπης παρουσίασε την πρώτη ελληνόφωνη κοραϊκή ιστορία και ο Κ. Παπαρρηγόπουλος ανέλαβε την «διαμεσολάβηση». Η πρώτη «εθνική ιστορία» του Παπαρρηγόπουλου (1853) ανέλαβε να συγκεράσει τις δυο πλευρές, αποσιωπώντας και την δολοφονία του Καποδίστρια (πεθαίνει από φυσικά αίτια). Έβαλε το «Βυζάντιο» ως παράμετρο του 1821, μέσα στο οποίο ο Καραϊσκάκης παλεύει με «ασταθή» εθνική συνείδηση. Τόση αξιοπιστία είχε σε βασικά σημεία η ιστορία της Μεγάλης Ιδέας που αποδόθηκε στον Κωλέττη και προδιέγραφε μια κατάληξη σαν του 1922. Το 1821 ο Κωλέττης ήταν βασικός υποστηρικτής του Λονδίνου. Το 1824 το Λονδίνο όρισε ως παρατάξεις του εμφυλίου τους νησιώτες με τους Ρουμελιώτες εναντίον των Πελοποννησίων και ο Κωλέττης υλοποίησε τον ορισμό. Ήταν και ο βασικός υποστηρικτής του κοραϊκού εθνικού κράτους. Τι οραματιζόταν ο Κωλέττης το 1844 παίρνοντας θέση στο θέμα της ετεροχθονίας με 20ετή καθυστέρηση; Την Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα ενός εθνικού κράτους με κέντρο της Εκκλησίας την Αθήνα; Θέμα αυτοχθόνων και ετεροχθόνων δημιούργησε η πλευρά του Κοραή από το πρώτο Σύνταγμα του 1822. Δεν θα μπορούσε να το δημιουργήσει και άλλος, αφού η πλευρά του Καποδίστρια ενέτασσε στο κράτος όχι μόνον το σύνολο της ελληνοφωνίας, αλλά το σύνολο των χριστιανών ορθοδόξων. Επί λέξει επανέλαβε το ζήτημα ο Κοραής στα Σύμμικτα Ελληνικά, μέρος Β΄, όταν έγραψε ότι η οικογένεια Καποδίστρια δεν είναι αυτόχθονες πολίται. Υπό τις συνθήκες αυτές το δεύτερο Δοκίμιο του Φιλήμονα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία. Δεν είναι τυχαίο ότι το 5τομο έργο του Φιλήμονα (δύσχρηστο και σε δύσκολη γλώσσα) ουδέποτε έτυχε μιας επεξεργασμένης ανατύπωσης, ενώ, όσο από το τεράστιο αρχείο του παραμένει ακόμα σώο στην Εθνική Βιβλιοθήκη, είναι αταξινόμητο και αδημοσίευτο.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ